Có người nói, sống mới là sướng, chết thực là khổ, cứ thế mà tận hưởng cuộc sống, ấy là cái trí của kẻ thất phu. Khi còn trẻ khỏe mạnh, mà ý chí suy đồi thì sống thực không bằng chết.
Xưa nước Tần có người con nhà họ Bàng, lúc nhỏ thông minh, ngoan hiền, khi lớn lên thì mắc bệnh mê: Nghe hát lại cho là khóc, trông trắng lại cho là đen, ngửi mùi thơm lại cho là thối, ăn ngọt lại cho là đắng.
Tính cách anh dở mà cứ cho là phải, bao nhiêu cái anh ta nghĩ đến, trời, đất, bốn phương, nước, lửa, nóng, lạnh… không gì là không đảo ngược sai lầm cả.
Có người bảo cha anh ta rằng: Bậc quân tử nước Lỗ có lắm thuật, nhiều trò họa may chữa được, sao không đưa đi mà hỏi?
Người cha sang nước Lỗ. Khi qua nước Tần gặp ông lão Đam, nhân nói chuyện chứng bệnh của con mình.
Lão Đam nói: “Nhà ngươi há đã biết được cái bệnh mê của con nhà ngươi đâu. Nay thiên hạ ai cũng ù ờ phải trái, mờ mịt, về lợi hại, kẻ mắc bệnh như con nhà ngươi rất nhiều, chẳng có ai tỉnh cả.
Song lẽ một mình mê không đủ làm lụy một nhà, một nhà mê không đủ làm lụy một nước, một nước mê không đủ làm lụy cả thiên hạ. Vả lại thiên hạ ai ai cũng mê cả, thì ai còn làm lụy ai được nữa.
Giả sử thiên hạ ai ai cũng mê như con nhà ngươi mà chỉ có nhà ngươi muốn chữa bệnh mê, thế thì chính nhà ngươi lại hóa ra mê mất.
Ở đời sự thường tình, vui buồn lẽ phải trái, những cái mắt trông, mồm nếm, mũi ngửi ai nấy là người chắc cứ cho như thế mới là phải. Ngày nay như lời nói ta đây, vị tất đã khỏi mê, huống chi người quân tử nước
Lỗ lại là người quá ư mê, thì chữa sao được bệnh mê của ngươi. Nhà ngươi đem bao nhiêu tiền đi tìm thầy chữa chạy, chẳng bằng cứ nghe ta trở về ngay còn hơn”.
Lại có một chuyện rằng:
Người đàn ông ra ngoài săn bắn, để con chó ở nhà trông chừng đứa bé. Khi ông trở về, nhìn thấy khắp sàn nhà toàn là máu, nhưng lại không thấy đứa bé đâu cả.
Còn con chó thì vừa liếm máu tươi ở khóe miệng, vừa vẫy vẫy cái đuôi vui vẻ nhìn ông.Người đàn ông nổi giận, liền rút con dao đâm mạnh vào bụng con chó.
Con chó kêu thảm một tiếng, làm cho đứa trẻ đang ngủ say dưới tấm thảm loang lổ vết máu giật mình tỉnh dậy.
Lúc này, người đàn ông kia mới phát hiện xác chết của một con cho sói đang nằm bên cạnh góc tường.
Rất nhiều sự việc mà bạn nhìn thấy tận mắt, nghe thấy tận tai, nhưng nó chưa chắc đã giống với những gì bạn nghĩ.
Ấy vậy mà lại đi nhìn đời bằng con mắt của một kẻ mê, thì làm sao có thể chính xác.
Xưa nay ai nấy đều tự cho rằng chỉ những điều mình được chứng kiến rành rành thực tại ngay trước mắt như thế mới là phải, còn những thứ không tận mắt thì không thể tin, hoặc bán tín bán nghi, thật thật giả giả khó mà phân định.
Bây giờ hãy thử đổi trắng thành đen, đổi đen thành trắng, ngọt thành đắng, đắng thành ngọt… để một thời gian lâu thành thói quen, có lẽ thiên hạ lại cho thế mới là phải, mà như hiện tại mới là không phải vậy.
Có kẻ lợi dụng chỗ yếu nhược ấy mà làm nên điều giả dối mê hoặc lòng người, đổi trắng thay đen, đổi đen thành trắng lâu dần thành thói, nên người ta cứ cho vậy mới là đúng cũng không ai dám nhìn nhận lại.
Đôi khi chỉ là “hữu danh vô thực” mà không hay biết, thật đáng buồn thương lắm thay.
Thời mạt thế, gàn dở thì coi là tòng quyền, hà hiếp lại gọi là bênh vực, trên dưới bất phân, đạo cha con cũng bình đẳng, vợ chồng cũng tự do, phóng túng, luân thường bị rối loạn, càng ngày càng say đắm, như thế có thể gọi là tỉnh được hay không?
Hay chính là mê, mê quá đến nỗi không biết được thế nào là phải trái?
– Sưu tầm –
